Żywienie parenteralne – czyli inaczej pozajelitowe – jest niezbędne wtedy, gdy pacjent nie jest w stanie sam spożywać lub trawić posiłków. Ma to miejsce w przebiegu niektórych chorób lub po zabiegach, które czasowo bądź stale wyłączają przewód pokarmowy ze swoich czynności. Możemy tu wyróżnić na przykład:
- niewydolność układu pokarmowego,
- niewydolność nerek, wątroby, trzustki,
- rozległe oparzenia, operacje,
- choroby nowotworowe, chemio- i radioterapia,
- niedożywienie.
Preparaty żywieniowe przygotowywane są na bieżąco, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb – bierze się pod uwagę stan chorego, aktualną wydolność metaboliczną oraz zapotrzebowanie energetyczne. Zlecenie każdorazowo jest realizowane w aptece szpitalnej, gdzie przygotowywane jest przez farmaceutów w specjalnie do tego przygotowanym, sterylnym pomieszczeniu.
Żywienie osób starszych
Żywienie parenteralne u seniorów wymaga specjalnej uwagi, gdyż ta grupa pacjentów jest szczególnie podatna na różnego rodzaju powikłania. Ich przyczyną mogą być trudności z obsługą i pielęgnacją cewnika wykorzystywanego do żywienia pozajelitowego w domu, ale również występowanie chorób współistniejących – mogą one powodować problemy z przyswajaniem tego typu pokarmów.
Opieka nad pacjentami w wieku podeszłym wymaga indywidualnego podejścia i wnikliwej oceny następstw związanych z wiekiem. Spełnienie wymagań starszych pacjentów poprzez odpowiedni dobór cewnika i preparatu do żywienia pozajelitowego dla każdego pacjenta indywidualnie może pomóc w minimalizowaniu powikłań związanych żywieniem parenteralnym.
Żywienie dojelitowe i pozajelitowe
W celu poprawy stanu odżywienia, w każdym przypadku preferowana jest podaż substancji odżywczych bezpośrednio do przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe) – obecnie jest dostępna bardzo duża liczba preparatów opracowanych specjalnie dla pacjentów zagrożonych niedożywieniem. Jednakże w przypadku, gdy nie jest to możliwe, stosowane są metody żywienia pozajelitowego:
- za pomocą cewnika założonego do żyły centralnej,
- kaniuli założonej do żyły obwodowej,
- poprzez przetokę tętniczo-żylną.
Forma podania zależna jest od stanu pacjenta, jego potrzeb i możliwości organizmu – wszystkie kwestie związane z tym procesem ustalane są przez lekarza.
Żywienie pozajelitowe – wytyczne
Żywienie pozajelitowe – będąc procesem inwazyjnym – niesie ze sobą ryzyko powikłań, dlatego też musi być dokładnie zaplanowane. Uwzględnia się tutaj zarówno czas trwania terapii, drogę podania jak i podaż składników odżywczych. W składzie mieszanki możemy jednak wyróżnić takie składniki, jak: białka, tłuszcze, węglowodany, elektrolity, witaminy oraz pierwiastki śladowe, zawieszone w roztworze wodnym lub emulsji tłuszczowej. Są to elementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Czasami do mieszanek dodaje się również leki, które usprawniają proces leczenia.
Żywienie parenteralne w warunkach domowych
Żywienie parenteralne jest procesem, który wymaga odpowiedniej wiedzy, wprawy i uwagi. Pomimo zaawansowanej technologii oraz wysokiej standaryzacji metod, podczas prowadzenia żywienia pozajelitowego mogą wystąpić rozmaite powikłania, takie jak:
- zespół szoku pokarmowego,
- odcewnikowe zapalenie krwi,
- posocznica,
- zakażenia skóry,
- zaburzenia glikemii,
- zaburzenia lipidowe,
- niedożywienie.
Bardzo ważna jest stała ocena stanu odżywienia i nadzorowanie procesu przez osoby wykwalifikowane – szczególnie istotne jest to podczas opieki nad osobami starszymi, które mogą nie być w stanie samodzielnie poradzić sobie z obsługą sprzętu i kontrolą stanu swojego organizmu. Opieka pielęgniarska odgrywa więc bardzo istotną rolę w tym procesie – pielęgniarka aktywnie uczestniczy w realizacji programu, prowadząc edukację żywieniową, oraz współuczestniczy w ocenie stanu odżywienia; systematycznie kontroluje sposób żywienia, ocenia wskaźniki odżywienia i wykonuje niezbędne pomiary. Pielęgniarki edukują również pacjenta lub jego opiekunów, w jaki sposób poprawnie przeprowadzać proces żywienia.
