Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, czyli związaną z przemianą materii w organizmie. Niestety, ilość osób, u których diagnozuje się cukrzycę ciągle wzrasta, dlatego tak ważna jest edukacja społeczna odnośnie objawów, ale także skutków nieleczonej cukrzycy. Bardzo ważną rolę odgrywają tutaj pielęgniarki diabetologiczne.
Czym jest cukrzyca? Objawy, leczenie, dieta
Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, polegającą na zaburzonym wydzielaniu insuliny – jest to hormon wydzielany przez trzustkę, i odpowiada on przede wszystkim za regulowanie poziomu cukru we krwi. Skutkuje to nieprawidłowym poziomem glukozy w organizmie, co prowadzi do wielu dolegliwości oraz schorzeń, które mogą zagrażać życiu chorego. Osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą muszą więc stale kontrolować poziom cukru we krwi i odpowiednio reagować na jego wahania. Wiąże się to również z wprowadzeniem zmian w diecie i aktywnościach, co często bywa sporym wyzwaniem dla wielu osób.
Choroba ta ma kilka typów, które różnią się przyczyną jej powstania i – nieznacznie – objawami. Jednak pierwsze symptomy cukrzycy są charakterystyczne i powinny skłonić do wizyty u lekarza i poszerzonej diagnostyki. Należą do nich:
- stałe uczucie zmęczenia,
- rozmyte widzenie,
- silne pragnienie,
- zwiększone łaknienie,
- zwiększone oddawanie moczu,
- nudności, wymioty,
- słodki, owocowy oddech.
Mogą również wystąpić zmiany skórne, takie jak wysypka czy siniaki, a także problematyczne gojenie się ran. Skutki cukrzycy u mężczyzn mogą również powodować problemy z erekcją oraz wzmożoną drażliwość.
Rodzaje cukrzycy
Obecnie wyodrębnia się kilka rodzajów (typów) cukrzycy: cukrzycę typu I, cukrzycę typu II, cukrzycę ciążową oraz wtórną; dodatkowo, wyróżniamy też inne, specyficzne rodzaje cukrzycy.
Cukrzyca typu 1
Inaczej: cukrzyca insulinozależna – powstaje na skutek autoagresji organizmu. Najczęściej chorują na nią dzieci i młodzież, dlatego nazywana jest także cukrzycą młodzieńczą. Ich
organizm zaczyna produkować przeciwciała, które niszczą komórki trzustki odpowiedzialne za wytwarzanie insuliny – traktując je jako ciała obce. Na skutek ich degeneracji tracą one możliwość wytwarzania hormonu odpowiedzialnego za regulację glukozy, co prowadzi do stanów zagrażających życiu. Aby temu zapobiegać, konieczne jest dostarczanie insuliny z zewnątrz. Konieczne jest również stosowanie odpowiednio dobranej diety i wdrożenie aktywnego trybu życia.
Cukrzyca typu 2
Ten typ cukrzycy najczęściej dotyka osoby starsze. Tutaj przyczyną choroby nie jest autoagresja i spowodowany przez nią niedobór insuliny – jest ona wytwarzana przez organizm, jednakże nie reaguje on na nią prawidłowo. Obniżona wrażliwość na ten ważny hormon nazywany jest insulinoopornością, a jej leczenie polega na przyjmowaniu leków o działaniu przeciwcukrzycowym, a z czasem – także insuliny. Ważna również jest odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.
Cukrzyca ciążowa
W celu rozpoznania tego typu cukrzycy, wykonuje się u ciężarnych test na zaburzenia tolerancji glukozy. Jest to choroba, która kończy się wraz z porodem, jednakże jest to sygnał, iż występują predyspozycje genetyczne do cukrzycy i że ta choroba może pojawić się również po porodzie – pod postacią cukrzycy typu 2. Powikłania mogą dotyczyć zarówno kobiety, jak i dziecka – może wystąpić makrosomia płodu bądź niedocukrzenie u noworodka po narodzinach. U dzieci, których matki miały w ciąży cukrzycę, częściej występuje nadwaga, otyłość, nieprawidłowa tolerancja glukozy oraz cukrzyca typu 2.
Cukrzyca wtórna
Ten rodzaj cukrzycy pojawia się u osób, które mają uszkodzoną trzustkę – np. na skutek choroby nowotworowej bądź stanów zapalnych; może także wystąpić przy dysfunkcjach wątroby i zaburzeniach hormonalnych. Uszkodzona trzustka nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości insuliny, konieczne jest więc jej dostarczanie z zewnątrz.
Jako wtórną postać cukrzycy, uznaje się również typ LADA (z ang. latent autoimmune diabetes in adults – późno ujawniająca się cukrzyca typu 1 u dorosłych). Następuje w wyniku innych chorób o podłożu autoimmunologicznym, takimi jak celiakia bądź choroby tarczycy.
Dlaczego chorujemy?
Na pojawienie się cukrzycy wpływa wiele czynników, jednak niektóre z nich mogą znacznie się przyczynić do powstania choroby:
- brak aktywności fizycznej,
- złe nawyki żywieniowe,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- palenie tytoniu,
- nadciśnienie tętnicze,
- niedobór snu,
- przewlekły stres,
- zespół Cushinga
- choroby autoimmunologiczne.
Wiele z nich – dzięki profilaktyce – możemy wykluczyć z naszego życia. Rezygnacja z używek, zdrowy tryb życia i dbanie o dobrostan psychiczny czy higienę snu może zminimalizować ryzyko wystąpienia tej choroby. Nieleczona cukrzyca to szereg powikłań, które zagrażają życiu – stąd tak ważne jest jej zapobieganie, a także wczesne rozpoznanie i prawidłowa terapia.
Gdzie szukać wsparcia?
Cukrzyca jest chorobą nieuleczalną i aby móc normalnie funkcjonować, należy ją stale kontrolować – zapobiega to powikłaniom zagrażającym życiu. Dieta cukrzycowa, aktywność fizyczna i leczenie farmakologiczne to główne zasady postępowania w przypadku tej choroby. Aby pomóc choremu wprowadzić te działania, prawidłowo ich przestrzegać, wspierać i edukować w chorobie, pacjent zostaje objęty opieką m.in. pielęgniarki diabetologicznej.
https://medical.edu.pl/kursy/183/kurs-kwalifikacyjny-diabetologiczny-dla-pielegniarek
Zdiagnozowanie przez lekarza cukrzycy oraz dobranie sposobu leczenia jest dopiero początkiem terapii. To od pielęgniarki uzyskuje szereg niezbędnych informacji na temat choroby i sposobów, jak sobie z nią radzić na co dzień. Pielęgniarki – specjaliści w diabetologii posiadają nie tylko wiedzę teoretyczną, ale przede wszystkim praktyczną. Edukują, wspierają i motywują. Zadaniem pielęgniarki diabetologicznej jest wspieranie chorego na cukrzycę: wspólne analizowanie postępów leczenia, pomoc w modyfikowaniu nawyków i dostosowanie do codziennego życia z chorobą. Takie działania realnie wpływają na efekty terapii jakość życia pacjentów.
Dzięki stałej współpracy z pielęgniarką diabetologiczną, diabetycy mają szansę na normalne życie.
