Terapia zajęciowa to jedna z form leczenia i rehabilitacji, polegająca na wykorzystaniu tkwiącego w każdym człowieku potencjału twórczego – dla jego rozwoju lub wykształcenia się cech i zachowań, które polepszą jakość życia chorego. Dodatkowo jest bardzo ważnym czynnikiem rehabilitacji społecznej, pozwalając na powrót do społeczności po zakończeniu leczenia.
Dla kogo są przeznaczone sesje z terapeutą zajęciowym?
Terapia poprzez twórczość, gry i zabawy znana była już w starożytności – to wtedy zauważono w tych zajęciach funkcję nie tylko rozrywkową, ale i leczniczą. Obecnie, zalecona przez lekarza i prowadzona przez wykwalifikowanych terapeutów, przybiera różnorodne formy zajęć indywidualnych i grupowych, a ich rodzaj dobierany jest do 
indywidualnych zainteresowań, predyspozycji i możliwości chorego. Dzięki temu uczestnicy terapii wykonują wybrane zajęcia z przyjemnością, co w dalszej perspektywie skutkuje nie tylko usprawnieniem psychofizycznym, ale także poprawą samooceny i wizerunku w swojej społeczności.
Zajęcia z terapii zajęciowej skierowane są do wszystkich, którzy mogą na niej skorzystać – niezależnie od wieku czy stanu zdrowia. Są to zarówno dzieci, jak i osoby starsze, w tym z różnego rodzaju niepełnosprawnościami – również umysłowymi. Zajęcia są dobierane odpowiednio do danej grupy lub indywidualnie w taki sposób, aby zainteresować uczestnika i aby skutecznie oddziaływały na jego dobrostan.
Rodzaje terapii zajęciowej i ich dobór do pacjenta
Jest wiele różnych rodzajów terapii zajęciowej, a ich wdrożenie i wykorzystanie zależy głównie od terapeuty, który prowadzi zajęcia. Możemy jednak wyodrębnić trzy główne, z których każdy posiada dodatkowe formy:
- ergoterapia – terapia poprzez pracę, zajęcia manualne:
– dziewiarstwo, hafciarstwo,
– tkactwo, krawiectwo,
– wikliniarstwo,
– kaletnictwo,
– garncarstwo i ceramika,
– metaloplastyka,
– stolarstwo,
– ogrodnictwo;
- socjoterapia – terapia zaburzeń zachowania i zaburzeń emocjonalnych poprzez spotkania grupowe i towarzyskie:
– ludoterapia – terapia zabawą,
– terapia ruchem,
– trening umiejętności społecznych,
– rekreacja; - arteterapia – terapia poprzez obcowanie ze sztuką i kulturą – bierny lub czynny:
– rysunek, malarstwo, grafika,
– rzeźba,
– filmoterapia, teatroterapia,
– biblioterapia,
– sztuki użytkowe,
– zdobnictwo i dekoratorstwo,
– muzykoterapia,
– choreoterapia;
Jak widać, jest bardzo wiele propozycji, które można wykorzystać do wspierania pacjentów w leczeniu. Sporo zależy od możliwości uczestników, ich zainteresowań oraz celów – np. zajęcia z ergoterapii to nie tylko forma terapii – to także nauka przydatnych umiejętności, które można wykorzystać w celach zarobkowych a tym samym – uniezależnić się i mieć poczucie sprawczości i kontroli nad swoim życiem. Ta forma terapii zalecana jest więc w szczególności osobom z niepełnosprawnością umysłową.
Terapia zajęciowa to głównie praca ruchowo-artystyczna, prowadząca do aktywowania i integracji umysłu z ciałem. Jest skierowana głównie do osób niepełnosprawnych, starszych, ale też dzieci z różnymi dysfunkcjami. Główną jej zaletą jest praca w grupie, która nie tylko motywuje do wykonywania określonych zadań, ale jednocześnie tworzy poczucie przynależności, eliminując alienację, która negatywnie wpływa na samopoczucie i chęć do pracy nad sobą.
Dzieci mogą szczególnie być zainteresowane malarstwem czy rzeźbą, a także czytaniem opowieści, oglądaniem filmów i rozmawianiem o poznanych dzięki temu historiach. Seniorzy zaś pracą w ogrodzie, stolarstwem czy dziewiarstwem. Ważne jest, aby każdy z uczestników miał poczucie bezpieczeństwa i możliwość ciekawego spędzania czasu pomimo swojego stanu zdrowia oraz związanych z nim przeszkód w codziennym funkcjonowaniu.
Terapeuta zajęciowy – gdzie może pracować?
Terapeuci zajęciowi swoją pomoc świadczą w takich miejscach, jak: szpitale, domy dziennego pobytu, świetlice środowiskowe, domy pomocy społecznej, sanatoria czy poradnie rehabilitacyjne.
Praca terapeuty zajęciowego to ciekawe, rozwojowe zajęcie, dające dużo satysfakcji i możliwości zatrudnienia – stale rośnie ilość placówek zatrudniających tego rodzaju specjalistów. Aby móc nim zostać, niezbędne jest odpowiednie przygotowanie – np. poprzez kurs terapeuty zajęciowego. Kursanci zapoznają się z charakterystyką różnego rodzaju dysfunkcji czy chorób, w trakcie których można stosować terapię zajęciową. Poznają jej rodzaje, metodykę i sposób doboru, uczą się komunikacji i pierwszej pomocy – wszystko po to, by towarzyszyć swoim podopiecznym w przyjemnej części powrotu do zdrowia.
