Zaktualizowano dnia 15 lipca 2024
Dializa krwi to zabieg ratujący życie – przy ciężkich i przewlekłych schorzeniach nerek, mechaniczne metody oczyszczania organizmu pozwalają na jego prawidłowe funkcjonowanie. Takie działania niosą jednak za sobą duże ryzyko powikłań, dlatego pacjenci poddawani dializom potrzebują stałej opieki – w tym pielęgniarskiej.
Dializa nerek – rodzaje i przebieg terapii
Kiedy leczenie nerek za pomocą farmakoterapii i innych zabiegów nie przynosi efektu, bądź pacjent wymaga wsparcia organizmu w wyniku utraty nerki, zostaje poddany zabiegom dializy. Jest to metoda oczyszczania organizmu z produktów przemiany materii, toksycznych związków i nadmiaru wody – innymi słowy, to przejęcie funkcji, które do tej pory wykonywały nerki pacjenta.
Jak wygląda dializa?
Dializowanie nerek może odbywać się na dwa sposoby, w zależności od rodzaju schorzenia czy stanu pacjenta. Są to:
- hemodializa, oraz
- dializa otrzewnowa.
Hemodializa, czyli dializa pozaustrojowa, służy leczeniu zaawansowanych chorób nerek. Polega na przepuszczeniu krwi przez specjalne urządzenie, tzw. sztuczną nerkę, które usuwa wszystkie szkodliwe i zbędne dla organizmu elementy. Aby terapia przyniosła efekt, musi być przeprowadzana kilka razy w tygodniu w stacji dializ, a sam zabieg trwa kilka godzin.
Dializa otrzewnowa natomiast prowadzona jest poprzez jamę brzuszną chorego, a konkretnie – przy wykorzystaniu wyściełającej ją otrzewnej. Działa ona jak filtr, dlatego możliwe jest wprowadzenie do jamy brzusznej płynu dializacyjnego; jego skład jest dobrany w taki sposób, aby z jednej strony przenikały do niego z krwi substancje do usunięcia, a z drugiej – wchłaniały substancje potrzebne do wyrównania poziomu odpowiednich pierwiastków. Dializa otrzewnowa może być przeprowadzana w domu – samodzielnie przez pacjenta lub z pomocą osoby, która sprawuje nad nim opiekę – jednak w obydwu przypadkach niezbędne jest odpowiednie przeszkolenie i stała kontrola procesu.
Pielęgnacja i edukacja – najważniejsze zadania pielęgniarki dializacyjnej
Rola pielęgniarek pracujących w stacji dializ jest wszechstronna — obejmuje przygotowanie stanowiska dializacyjnego, oraz samego pacjenta do dializy – ocenia jego ogólny stan zdrowia i dostęp naczyniowy, sprawuje również kontrolę nad prawidłowym przebiegiem całego zabiegu. Znajomość procedur i technik dializacyjnych oraz sposobem sprawnego wykonywania związanych z nimi czynności wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo pacjentów. Pielęgniarka dializacyjna, jako jedno z najważniejszych ogniw zespołu terapeutycznego stacji dializ jest osobą, która zawsze jest blisko pacjenta oraz jego rodziny.
Specyfika pracy w stacji dializ umożliwia pielęgniarce nawiązanie bliskiego kontaktu z pacjentem i budowanie relacji – jest to niezwykle ważne, gdyż w obliczu choroby często negowanej przez pacjentów, otrzymanie profesjonalnego wsparcia jest bardzo istotnym czynnikiem, wpływającym na przebieg leczenia. Pacjenci odczuwają silny stres wywołany chorobą, strach związany z kolejną hospitalizacją, odczuwają też często przewlekły ból, będący skutkiem chorób współistniejących. Jednym z zadań pielęgniarki dializacyjnej są więc częste rozmowy z chorym i jego rodziną, zapewniające im poczucie bezpieczeństwa, opieki i wsparcia.
Proces pielęgnowania pacjenta dializowanego
Bezpośrednią opiekę nad pacjentem w trakcie dializy sprawuje pielęgniarka. To do niej należy bieżące monitorowanie stanu chorego i odnotowywanie wszelkich wskaźników, przygotowanie i podawanie leków w trakcie zabiegu czy wykonywanie zleconych procedur medycznych, takich jak pobranie krwi do badań. Bardzo ważna jest stała obserwacja pacjenta – w przypadku wystąpienia powikłań, niezbędna jest szybka i adekwatna reakcja, gdyż od tego zależy zdrowie, a nawet życie dializowanego. W przypadku dializy w domu (otrzewnowej), pielęgniarka edukuje pacjenta i rodzinę odnośnie przeprowadzania zabiegów, monitorowania swojego stanu, dbania o higienę czy dietę. Wyczula na wyłapywanie ewentualnych powikłań, bo jak najszybciej móc zadziałać i przedłużyć komfort życia chorego. Dobrze wyszkolona i kompetentna pielęgniarka potrafi sprostać potrzebom pacjenta w obliczu jego choroby.
Dializoterapia dla pielęgniarek
Pielęgniarka dializacyjna sprawuje bezpośredni nadzór nad prawidłowym przebiegiem zabiegu, obserwuje chorego i reaguje natychmiast, gdy pojawią się powikłania. Odgrywa również znaczącą rolę w edukacji chorych, co skutkuje poprawą jakości ich życia oraz lepszym samopoczuciem pomiędzy zabiegami.
Odpowiednie kompetencje zapewnia kurs pielęgniarski, podczas którego poruszane są tematy związane z:
- podstawami pielęgniarstwa nefrologicznego,
- postępowaniem zachowawczym w schorzeniach nerek,
- specyfiką opieki nefrologicznej nad dzieckiem,
- transplantologią kliniczną,
- podstawami dializoterapii,
- hemodializą i dializą otrzewnową.
Ukończenie szkolenia przygotowuje personel medyczny do pracy z pacjentem nefrologicznym, wymagającym wsparcia terapią dializy. Dzięki jego pomocy, chory ma szansę na dłuższe i bardziej komfortowe życie.
