Podczas pobytu w szpitalu w przypadku wielu schorzeń, a także po operacjach wykonuje się bilans wodny organizmu, za który najczęściej odpowiada pielęgniarka. To kluczowy parametr dla sprawdzenia, czy pacjent się nie odwadnia, a zawartość wody w jego organizmie jest wystarczająca dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich procesów, w tym metabolizmu, termoregulacji i detoksykacji. W przypadku złego samopoczucia pacjentów również winny może być właśnie nieprawidłowy bilans wodny organizmu. Jak obliczyć jego wartość i dla jakich procesów jest jeszcze istotny ten parametr? Sprawdź, co powinna wiedzieć na ten temat pielęgniarka i osoby opiekujące się pacjentami.
Co to jest bilans wodny organizmu?
Aby móc lepiej zrozumieć sposób obliczania i kluczową rolę gospodarki wodnej pacjenta, warto najpierw wiedzieć, co to jest bilans wodny organizmu. Jest to różnica pomiędzy wodą, jaką dostarcza się organizmowi, a wodą, która jest przez niego wydalana z organizmu wraz z kałem, moczem, potem, a także wydychanym powietrzem. Odpowiedni bilans wodny organizmu jest to stan, w którym ilość wody przyjmowanej jest taka sama, jak ta, która ulega wydalaniu.
Szczególnie niebezpieczny dla pacjenta jest moment, gdy utracie ulega więcej płynów, niż jest przyjmowane. Mowa wówczas o ujemnym bilansie wodnym, co może mieć negatywne konsekwencje dla zdrowia. Jest to również sygnał, aby rozpocząć uzupełnianie płynów. Woda, którą dostarczamy organizmowi wraz z innymi spożywanymi płynami stanowi ok. 55% wody całkowitej w bilansie. Pozostałe 45% to absorpcja ze spożywanych pokarmów oraz tzw. woda metaboliczna pochodząca z przemian materii.
Jak obliczyć bilans wodny organizmu?
W kwestii tego, jak obliczyć bilans wodny organizmu, przydatnym narzędziem jest kalkulator, choć obecnie do dyspozycji są także wygodne aplikacje ułatwiające monitorowanie spożycia wody i przypominające o odpowiednim nawadnianiu zgodnie z indywidualnymi potrzebami.
Zakłada się, że minimalna ilość wody, jakiej potrzebuje organizm, utrzymuje się na poziomie od 800 do 1000 cm³ na dobę. Należy pamiętać, że przy obliczaniu bilansu wodnego organizmu należy uwzględnić zarówno masę ciała, jak i wiek, płeć, stan zdrowia pacjenta i aktywność fizyczną. Dokonując stosownego obliczenia, zawsze należy na 1 kg masy ciała przyjąć zapotrzebowanie około 30 cm³ wody na dobę. Jeżeli bilans ma dotyczyć osoby, która aktywnie uprawia sport lub też jest w ciąży, w otoczeniu panują wysokie temperatury i częściej się ona poci, należy założyć nieco większe zapotrzebowanie.
Warto też pamiętać, że na wynik, który uzyskamy, składa się nie tylko woda i inne dostarczane płyny, ale również produkty spożywcze. Aż do 96% wody organizm czerpie ze spożywanych owoców i warzyw, a w 88% jest to woda czerpana z mleka. Mięso zawiera natomiast około 50 do 75% wody a chleb do 40%.
Przy obliczaniu bilansu wodnego organizmu należy również pamiętać, że w każdej dobie organizm traci około 2,5 l wody. Jest to związane z produkcją między innymi około 1,4 l wytwarzanego moczu, 0,5 l potu, 0,4 l wody traconej wraz z oddychaniem czy 0,2 l wody wydalanej z kałem.
Ujemny bilans wodny organizmu – objawy
Wraz z ujemnym bilansem wodnym organizmu pojawiają się charakterystyczne symptomy. Początkowo pacjent odczuwa łaknienie i potrzebę uzupełnienia płynów. Widoczna jest również zmiana koloru moczu, który z jasno-słomkowego staje się ciemnożółty. Dodatkowo mogą występować bóle głowy, senność, zmęczenie, a także ogólne osłabienie organizmu, kłopoty z pamięcią czy koncentracją.
Ujemny bilans wodny jest stanem niebezpiecznym dla zdrowia, a także życia pacjenta i prowadzi do odwodnienia. Aby temu zapobiec, należy uzupełniać płyny regularnie w ciągu doby, najlepiej dostarczając ją do organizmu w niewielkich ilościach, ale częściej. Bardzo dobrym sposobem jest wypijanie co godzinę jednej szklanki wody. Można tu dodawać także cytrynę, pomarańcze oraz inne składniki, które nieco polepszą smak, jeżeli pacjent nie przepada za zwykłą wodą. Warto uzupełnić plan nawadniania organizmu także o zupy oraz napary ziołowe i owoce. Jest to szczególnie ważne po operacjach i podczas pobytu w szpitalu, kiedy organizm jest osłabiony i potrzebuje wody do prawidłowego procesu regeneracji. To ważne również w przypadku pacjentów karmionych pozajelitowo.
Rozwijaj się kompleksowo – postaw na kurs!
Aby jeszcze lepiej poznać metody opiekowania się pacjentami oraz nauczyć się monitorowania bilansu wodnego u pacjentów po operacjach, warto wybrać “Kurs kwalifikacyjny operacyjny dla pielęgniarek online” dostępny na platformie dydaktycznej medical.edu.pl. Absolwent po pozytywnym zakończeniu kształcenia otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu kursu, a także kartę kwalifikacyjną. Wzór dokumentu wynika bezpośrednio z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2016 r. w sprawie kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych.
